Enthousiasme en zelfvertrouwen: twee eigenschappen die werkgevers graag terugzien in een sollicitant. Maar als je introvert bent, zijn dat niet de makkelijkste dingen om uit te stralen tijdens een sollicitatiegesprek. Hoe zorg je ervoor dat je toch goed overkomt, zonder dat je het gevoel krijgt dat je een toneelstukje zit op te voeren?

Wie introvert is, heeft sneller de neiging te denken aan wat hij niet goed kan en zijn kwaliteiten te bagatelliseren. Geen goede basis voor een sollicitatiegesprek. Coach Marloes Bouwmeester van de Succesvolle Introvert en arbeids- en organisatiepsycholoog Ineke Winters adviseren dan ook om voorafgaand aan een sollicitatiegesprek goed na te denken over wat jouw kwaliteiten en goede eigenschappen zijn. Bouwmeester noemt dat je ‘natuurlijke voorsprong’: waar ben jij goed in, en hoe kan je dat in je werk gebruiken? ‘Introverten denken vaak dat hun positieve eigenschappen niets bijzonders zijn, dat iedereen die heeft. Zodra ze inzien dat dat niet zo is, hebben ze een veel betere houding tijdens het gesprek.’

Winters: ‘Een groot verschil tussen introverten en extraverten is dat introverten eerst nadenken en dan praten, en extraverten nadenken doordat ze praten. Voor introverten is het daarom extra belangrijk om zich voor te bereiden op een belangrijk gesprek.’ 

Bouwmeester adviseert om zeven tot tien situaties te bedenken waarin jouw natuurlijke voorsprong van pas kwam. Als je die goed hebt voorbereid, dan kun je ze gebruiken als er bijvoorbeeld een vraag komt over jouw kwaliteiten. ‘Het mooie is: als iemand praat over wat hij goed kan en leuk vindt, gaan zijn ogen glimmen, straalt hij zelfvertrouwen uit en komt hij vanzelf enthousiast over.’

Passende vacature

‘Nog een belangrijk voordeel van weten wat jouw natuurlijke voorsprong is, is dat je dan ook kan onderzoeken of de functie bij je past’, zegt Bouwmeester. Ze geeft een voorbeeld: ‘Ik had een klant die graag projectleider wilde worden. Na een tijdje praten ontdekten we dat hij heel goed was in het leiden van projecten die langer duurden en gepaard gingen met wat anderen hoofdpijndossiers zouden noemen: mensen bij elkaar brengen die het niet met elkaar eens waren, geld zoeken dat er niet was, dat soort dingen. Daar leefde hij echt van op. Hij had in het verleden verschillende projecten overgenomen van extraverten, omdat die ze niet tot een goed eind konden brengen. Hij wist ook dat hij niet ad rem was. Door die kennis kon hij uitzoeken of een vacature voor projectleider bij een bepaald bedrijf wel of niet iets voor hem was.’

Een fout die veel introverten maken, is denken dat hun introvertheid hun carrière in de weg zit, zegt Winters. ‘Dat hoeft echt niet zo te zijn. In de westerse wereld wordt sneller geapplaudisseerd voor extravert gedrag, maar introverte eigenschappen worden ook heel erg gewaardeerd. Organisaties zijn ook gebaat bij een goede balans tussen introverte en extraverte mensen: met alleen introverten wordt de besluitvorming bijvoorbeeld wel erg vertraagd, maar mensen zouden ook gek worden als iedereen meteen begint te zeggen hoe hij ergens over denkt.’

Dat ook introverten succesvol kunnen zijn, bewijzen een aantal groten der aarde. Winters: ‘Barack Obama wordt bijvoorbeeld als introvert gezien, net als Angela Merkel, Albert Einstein, Bill Gates… Allemaal mensen die heel succesvol zijn of zijn geweest. Merkel en Obama worden bijvoorbeeld beiden gewaardeerd omdat ze harde werkers zijn, eerst nadenken voordat ze iets zeggen en hun strategie uitdenken. Dat bewijst maar dat introverte eigenschappen heel goede eigenschappen kunnen zijn. Wees dus ook niet bang om die met zelfvertrouwen te benoemen tijdens een sollicitatiegesprek.’

Trucs om enthousiaster over te komen
Arbeid- en organisatiepsycholoog en coach Ineke Winters geeft een paar trucs die je jezelf kunt aanleren om beter over te komen tijdens een sollicitatiegesprek (of een ander belangrijk gesprek):
● ‘Maak aan het begin van het gesprek een opmerking die niet over het gesprek zelf gaat. Dat hoeft helemaal niet iets belangrijks te zijn. Iets over de route erheen bijvoorbeeld, of iets wat je is opgevallen in de ontvangsthal of wat je op de website van het bedrijf hebt gezien. Daarmee breek je het ijs een beetje en voorkom je dat de spanning bij jezelf oploopt tot de ander begint te praten.’
● ‘Maak oogcontact. Je hoeft niet met iedereen uit de sollicitatiecommissie tegelijkertijd het gesprek te voeren. Antwoord geven aan de persoon die een vraag stelt is genoeg, maar kijk ook een van de anderen aan tijdens dat antwoord. Introverten zijn soms zo met een antwoord bezig, dat ze het contact verliezen met de anderen. Door even oogcontact te maken, laat je merken dat je doorhebt dat er meer mensen zijn.’
● ‘Oefen met een houding waarin je af en toe wat beweegt. Leun bijvoorbeeld een beetje naar voren als je enthousiast bent, en ga weer naar achteren zitten als er een nieuwe vraag komt. Verander daarnaast je toon een beetje als je enthousiast bent en glimlach af en toe. Dat zijn dingen die extraverten automatisch doen, maar die je je als introvert makkelijk aan kunt leren.’
● ‘Heb je tijd nodig om na te denken? Herhaal de vraag dan of spreek uit dat je even wilt nadenken. Zeg bijvoorbeeld: ik vind het een interessante vraag, ik zit te denken… Dat geeft jezelf ook meer rust. En echt: niemand vindt het gek als je even wilt nadenken voordat je antwoord geeft.’